 |
| DOST Sec. Montejo leads awards recognizing Filipino innovators. Photo courtesty of DOST. |
Luisa S. Lumioan
S&T
Media Service, STII
“Protect
your intellectual property right from the start,” payo ni Carmen Peralta,
director ng Intellectual Property Office Philippines (IPOPhil) sa mga kabataang
technopreneurs sa ginanap na Investors and Start-ups Forum na inilunsad ng
Department of Science and Technology-Technology Resource Center (DOST-TRC) sa
UP-Ayala Technohub, Lungsod ng Quezon.
Ayon
kay Dir. Peralta, ang malakas na intellectual property (IP) portfolio ay makadaragdag
sa halaga ng isang start-up company. Tinuran niya ang The Economist na nagsabi
na 75% ng halaga ng publicly-traded na kumpanya sa Estados Unidos ay nakabatay
sa IP nito.
Ang
IP ay tumutukoy sa anumang likha o produkto ng pag-iisip kabilang ang mga
imbensyon, disenyo, praktikal na aplikasyon ng mga ideya, trademark, kabilang
na ang mga gawang literatura at sining.
Dagdag
pa ni Dir. Peralta, na sinusunod ng IPOPhil ang prinsipyo na “first-to-file” ng
mga patent application na ang ibig sabihin ay kung sinuman ang maunang
makapag-file ng isang teknolohiya o inobasyon ay siyang may karapatang
magmay-ari ng IP. Dahil dito, payo ng IPOPhil na pag-aralang mabuti ng mga
technology-based start-up company ang kanilang estratehiya sa IP management. Makatutulong din diumano ang pagkuha ng payo
mula sa mga IP professional.
Ang
IP protection ay makakamit sa pamamagitan ng patent, utility model, industrial
design, trademark at copyright. Ito ay karapatang ibinibigay sa mga nagmamay-ari
nito na kung saan ang una ay makikinabang mula sa paggamit, paggawa, o pagbebenta
ng produkto o likha sa loob ng takdang panahon.
Ang
isang tao o institusyon na mayroong produkto, proseso o bagong proseso na nagpapahusay
ng produkto, resulta ng di-pangkaraniwang pamamaraan (inventive), at kapakinabangan
sa isang bagay (useful) ay maaaring mag-apply ng
patent upang makakuha ng 20 taong eksklusibong pagmamay-ari para dito. Ito ay nangangahulugan na ang nagmamay-ari ng
nasabing produkto o teknolohiya ay maykarapatang maningil ng royalty o magbigay
ng license sa mga indibidwal o kumpanyang nagnanais na gamitin ang mga nasabing
produkto, inobasyon, imbensyon, trademark, maging ang makabagong proseso.
Samantala,
pitong taong proteksyon ang ibinibigay ng batas para sa mga utility model o mga
inobasyong hindi naman maituturing na inventive.
Sa
kabilang dako, ang mga industrial design naman ay tumutukoy sa mga estetikong
katangian ng isang produkto at binibigyan ng limang taong proteksyon at maaring
i-renew ng dalawang beses sa ilalim ng batas.
 |
| Ang copyright ay nagbibigay- proteksyon sa may akda. Larawang bigay ng DOST. |
Ang
copyright naman ay awtomatikong naibibigay sa may-akda o maylikha sa oras ng
publikasyon, recording o iba pang porma ng ekspresyon. Ito ay may bisa habang nabubuhay ang may
likha at dagdag na 50 taon mula sa taon
ng pagkamatay nito.
Kabilang
sa nasabing pagpupulong ang Philippine Council for Industry, Energy, and
Emerging Technology Research and Development (DOST-PCIEERD) na naglalayong palakasin
ang technology business incubator (TBI) sa bansa.
Ang
TBI ay tumutulong sa mga start-up company sa pamamagitan ng pagbibigay ng abot-kayang
pasilidad tulad ng office space. Ito ay nagbibigay din ng tulong administratibo
at teknikal, maging ang mga gabay sa pagnenegosyo, at network sa mga potensiyal
na kliyente at investor.
Ilang
TBI na rin sa bansa ang naitayo sa tulong ng DOST kabilang na ang
Open-Technology Business Incubator na direktang pinamamahalaan ng DOST-TRC. ###